เทคโนโลยีที่พัฒนาอาจทำให้เรารู้สึกว่าการเรียนภาษาใหม่ๆ เป็นเรื่องไม่จำเป็นอีกต่อไป แต่ในอีกแง่หนึ่งภาษาไม่ได้เป็นแค่เรื่องการสื่อสาร การเรียนรู้ภาษาใหม่ๆ เป็นเรื่องสำคัญในการขยายกรอบการรับรู้ของเราให้กว้างขึ้น และปรับเปลี่ยนความคิดโดยที่เราไม่รู้ตัว
ทุกวันนี้กำแพงด้านภาษาของเราค่อยๆ บางลงเรื่อยๆ ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าเทคโนโลยีช่วยแปลต่างๆ พัฒนาจนเราเริ่มรู้สึกว่าไม่มีความจำเป็นใดๆ ในการเรียนรู้ภาษาใหม่ๆ อีกต่อไปแล้ว แม้แต่มหาเศรษฐีชื่อดังอย่าง อีลอน มัสก์ ซึ่งสร้างโรงเรียนให้ลูกตัวเองยังเชื่อว่าไม่มีความจำเป็นต้องเรียนภาษาที่ 2 หรือ 3 ใดๆ เพราะอีกไม่นาน เทคโนโลยีจะทำให้กำแพงภาษาเป็นเรื่องของเพ้อเจ้อ
แต่การเรียนภาษาใหม่ๆ จะจบลงพร้อมกับโลกเทคโนโลยีอย่างสิ้นเชิงเลยไหม?
ในความจริงการเรียนภาษาใหม่ๆ ยังเป็นเรื่องสำคัญสำหรับผู้คน มากไปกว่าแค่การสื่อสาร เรากำลังพูดถึงทฤษฎี linguistic turn หรือจุดเปลี่ยนที่ทำให้เราเข้าใจว่าความคิดและจินตนาการของเราถูกกำหนดไว้ด้วยขอบเขตทางภาษา
ตั้งแต่ดั้งเดิมมนุษย์เราเชื่อว่าการภาษาเป็นเรื่องของการสื่อสารเท่านั้น เราพูดมา เขาพูดไป แค่มีความเข้าใจต่อกันก็ถือว่าภาษาบรรลุหน้าที่ในตัวของมันแล้ว แต่ในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 เกิดจุดหักเหจนเกิดทฤษฎีที่เชื่อว่าภาษาทำงานมากกว่านั้น ภาษามีธรรมชาติที่ไร้ระเบียบและไม่มีเสถียรภาพ ความหมายของมันผันแปรไปตามบริบทที่เปลี่ยนไป ดังนั้นภาษาคือสิ่งสำคัญที่ทำให้เรา ‘มีความเข้าใจ’ ต่อสิ่งต่างๆ ในเชิงปรัชญาและมานุษยวิทยา ในเวลานั้นการปฏิวัติการรับรู้ทางภาษาเรียกว่าทำการ ‘สังคายนา’ ปรัชญาตะวันตกแบบดั้งเดิมยกใหญ่ มันชี้ให้เห็นว่าความจริงในปรัชญาต่างๆ ถูกอธิบายภายใต้กรอบทางภาษา
อธิบายง่ายๆ คือเราเกิดมาและทำความเข้าใจโลกของเราผ่านภาษาแม่ของเราเอง แต่ภาษาไม่ได้แปลว่า ‘ความจริง’ เสมอไป และมันไม่ได้มีคำอธิบายต่อ ‘ทุกอย่าง’ ภาษาแต่ละภาษาถูกกำหนดขึ้นด้วยบริบทของสังคมนั้นๆ หมายความว่าถ้าเราไม่มีคำอธิบายปรากฏการณ์หนึ่งในภาษาของเราเลย เราจะไม่มีทางเข้าใจต่อสิ่งนั้น
ยกตัวอย่างเช่น เรามักพบคำบางคำในภาษาอังกฤษที่ไม่รู้ว่าจะอธิบายเป็นภาษาไทยยังไง เช่น Disrupt มันถูกอธิบายด้วยภาษาไทยอย่างยากลำบาก เปลี่ยนแปลงก็ไม่ใช่ ปฏิวัติก็ไม่เชิง แต่เรารู้จักคำคำนี้ เพราะเรารู้จักมันในฐานะคำภาษาอังกฤษ ถ้าหากเราไม่รู้จักมันเลย เซนส์และความหมายของคำว่า Disrupt จะไม่มีวันเกิดขึ้นในความคิดของเรา
เหมือนถ้าเราไม่รู้จักคำว่า ‘สีฟ้า’ เราก็จะไม่รู้จักสีฟ้า ในเชิงความหมายและกายภาพ มันจะถูกตัดออกไปจากสารบบความคิดเราทันทีเพราะข้อจำกัดทางภาษา หรือในกรณีที่มีคำใกล้เคียงกันแต่มีความแตกต่างเล็กน้อยก็ทำให้สมองทำงานต่างกัน เช่น ในภาษาไทยเรามี สีฟ้า และ สีน้ำเงิน แต่ในภาษาอังกฤษเรียกรวมกันว่า Blue ดังนั้นเราสามารถแยก 2 เฉดสีนี้ออกจากกันได้อย่างรวดเร็ว ในขณะที่คนพูดภาษาอังกฤษจะแยกความต่างได้ช้ากว่า
ไม่ใช่แค่คำศัพท์ การรับรู้ของผู้คนผ่านไวยากรณ์ (Gramma) ก็ต่างกัน คนที่พูดภาษาที่มี Tense จะรับรู้และเห็นความสำคัญเรื่องเวลาต่างกับกับคนที่พูดภาษาที่ไม่มี Tense เลย
ผู้คนที่พูดต่างภาษามองโลกและสถานการณ์ไม่เหมือนกัน ยกตัวอย่างเช่น ในภาษาอังกฤษถ้าหากเกิดอุบัติเหตุเล็กๆ โดยไม่ตั้งใจจนขวดแตก จะพูดว่า “ชายคนนั้นทำขวดแตก” ในขณะที่ถ้าเล่าเรื่องเดียวกันในภาษาสเปนจะพูดว่า “ขวดใบนั้นแตก” โดยไม่มีประธานเพราะมันเกิดขึ้นโดยอุบัติเหตุ
ดังนั้นคนที่พูดภาษาอังกฤษจะจดจำว่ามี ‘ชายคนนั้น’ ที่ทำให้ขวดแตก ในขณะที่คนพูดภาษาสเปนจะจดจำว่าขวดแตกโดยอุบัติเหตุ เพราะภาษาบังคับให้เรามองสถานการณ์แบบนั้น
ดังนั้นโดยที่รู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ตาม ภาษามีอิทธิพลกับเราสูงมาก การมองโลก จินตนาการ และความคิดของเราขึ้นอยู่กับคำอธิบายที่เรารู้จัก ดังนั้นการเรียนรู้ภาษาใหม่ๆ ไม่ใช่เพียงแค่การเพิ่มช่องทางการสื่อสาร แต่ยังเป็นการ ‘เปิดกรอบการรับรู้’ ของเราให้กว้างขึ้นกว่ากรอบภาษาเดิมของเราเอง
เราสามารถเรียนรู้สิ่งที่เราไม่รู้จักในภาษาแม่ แต่มีบัญญัติในภาษาที่ 2 หรือ 3 ได้ เท่ากับว่าเราได้เพิ่มกรอบแว่นในการมองโลกให้กว้างขึ้น และสร้างความเข้าใจคนชนชาติอื่นๆ ผ่านบริบทของภาษาได้มากขึ้น เราเข้าใจว่าคนต่างพื้นที่มองโลกแบบไหน มองความสำคัญของเวลาและเพศแบบไหนได้มากกว่าการพูดเพียงแค่ภาษาเดียว
ปัจจุบันทั่วโลกมีภาษามากกว่า 7 พันภาษา หมายความว่าโลกกำลังถูกมองผ่านแว่น 7 พันรูปแบบ ซึ่งแตกต่างกันด้วยกรอบทางภาษา และนั่นคือความสวยงามของมนุษยชาติ
ดังนั้นถึงแม้ว่าเทคโนโลยีจะเข้ามาช่วย ‘แปล’ ภาษาให้เราสื่อสารกันได้มากขึ้น แต่การเรียนรู้ภาษาใหม่ๆ ยังเป็นเรื่องที่ดีและสำคัญในการช่วยเปิดกรอบการรับรู้ของเราให้กว้างมากขึ้น และถ้าการเรียนภาษาอื่นล่มสลายลงสิ้นเชิง เชื่อว่ากรอบการรับรู้ทางภาษาเราคงถูกตัดให้แคบลงไปด้วยเหมือนกัน
.
.
ติดตาม Life Elevated ได้ที่
Website: https://www.lifeelevated.club
Facebook: https://www.facebook.com/lifeelevatedclub
Twitter: https://twitter.com/lifeelevatedCLB
Instagram: http://instagram.com/lifeelevatedclub
Line OA: https://lin.ee/fBBFzWx
Blockdit: https://www.blockdit.com/lifeelevatedclub
Youtube: https://www.youtube.com/lifeelevatedclub
Pinterest: https://www.pinterest.com/lifeelevatedclub/
Blog สสส.: https://www.thaihealth.or.th/blog/allblog/1285/Life+Elevated+Club/
